Kształcenie w obszarze Cyberbezpieczeństwa: Inwestycja w Przyszłość w Erze Cyfrowej.

Czym jest cyberbezpieczeństwo?

Cyberbezpieczeństwo to ogół technik, procesów i praktyk stosowanych w celu ochrony infrastruktury IT - urządzeń, programów i danych przed atakami, uszkodzeniami lub nieautoryzowanym dostępem. Jest to kluczowy element w kreowaniu bezpiecznej, zrównoważonej i cyfrowo rozwiniętej Europy, która dąży do osiągnięcia niezależności strategicznej przy jednoczesnym utrzymaniu otwartości gospodarczej. biorąc pod uwagę fakt, że organizacje rządowe, wojskowe, korporacyjne, finansowe i  medyczne gromadzą, przetwarzają i magazynują ogromne ilości danych na systemach komputerowych i innych urządzeniach. Duża część tych danych to informacje poufne, w tym własność intelektualna, dane finansowe, osobowe czy inne wrażliwe dane, gdzie nieautoryzowany dostęp może prowadzić do negatywnych skutków.

Dlaczego cyberbezpieczeństwo jest ważne?

W dobie nasilającej się cyfryzacji i wszechobecności technologii, zapewnienie cyberbezpieczeństwa stało się niezbędnym elementem zarówno dla indywidualnych użytkowników, jak i organizacji na całym świecie. W epoce informacji, gdzie technologia cyfrowa przenika każdy aspekt naszego życia, cyberbezpieczeństwo stało się niezbędnym elementem ochrony naszej prywatności, danych i infrastruktury. Od indywidualnych użytkowników po globalne korporacje i rządy, zagrożenia cyfrowe dotyczą każdego, podkreślając znaczenie silnych strategii w zakresie cyberbezpieczeństwa. Prezentowany artykuł koncentruje się na coraz ważniejszej roli i znaczeniu cyberbezpieczeństwa w globalnym kontekście. Porusza również kwestie dotyczące przyczyn, dla których cyberbezpieczeństwo zyskało na znaczeniu, oraz wyzwania związane z jego skutecznym zapewnieniem.

Cyfryzacja zmieniła sposób, w jaki komunikujemy się, pracujemy i podejmujemy decyzje. Rozwój Internetu, urządzeń mobilnych, chmury obliczeniowej i Internetu Rzeczy (IoT) doprowadził do powstania globalnie połączonej społeczności. Jednak ta zwiększona aktywność niesie ze sobą ryzyko: dane stały się nowym "złotem", a ich ochrona – nowym wyzwaniem. W tym kontekście cyberbezpieczeństwo staje się fundamentem, na którym opiera się zaufanie w cyfrowym świecie.

Zagrożenia cyfrowe ewoluowały od prostych wirusów komputerowych do złożonych ataków ransomware, phishingu i zaawansowanych trwałych zagrożeń (APT). Ataki te mogą mieć różnorodne cele, od kradzieży danych osobowych po destabilizację infrastruktury krytycznej. Przykładem może być atak na ukraińską sieć energetyczną w 2015 roku, który był prekursorem szerszej dyskusji na temat bezpieczeństwa infrastruktury krytycznej.

Naruszenia danych stały się nagłówkami gazet, ujawniając słabości w ochronie danych osobowych. Przykłady takie jak wyciek danych z Facebooka czy ataki na Equifax podkreślają potrzebę lepszej ochrony danych osobowych. Ustawodawstwo, takie jak RODO w Unii Europejskiej, wprowadza surowsze wymogi dotyczące ochrony danych, co z kolei podnosi poprzeczkę dla standardów cyberbezpieczeństwa.

Dla biznesu, cyberbezpieczeństwo stało się kluczowym czynnikiem ryzyka operacyjnego. Ataki cybernetyczne mogą prowadzić do bezpośrednich strat finansowych, utraty własności intelektualnej oraz szkód wizerunkowych. Przykładem może być atak ransomware WannaCry w 2017 roku, który

W kontekście bezpieczeństwa narodowego, cyberbezpieczeństwo odgrywa kluczową rolę w ochronie przed cyberatakiem, który może mieć na celu destabilizację państwa. Przykłady takie jak próby ingerencji w wybory w USA w 2016 roku pokazują, jak cyberatak może wpłynąć na politykę i społeczeństwo. Rządy na całym świecie zwiększają więc swoje inwestycje w cyberobronę, aby chronić swoje krytyczne infrastruktury i utrzymać stabilność narodową.

W obliczu tych wyzwań, cyberbezpieczeństwo stało się nie tylko technologiczną koniecznością, ale także kluczowym elementem strategii narodowej i korporacyjnej. Wzrost świadomości na temat zagrożeń cybernetycznych i rozwijanie umiejętności w zakresie cyberbezpieczeństwa są niezbędne do ochrony naszej cyfrowej przyszłości.

Podstawowe pojęcia i definicje związane z cyberbezpieczeństwem

Cyberprzestrzeń

Pojęcie cyberprzestrzeni, zwanej również światem wirtualnym (ang. Cyberspace -  hybryda cybernetics space) czyli  „przestrzeń cybernetyczna” – jak podaje Wikipedia jest to swojego rodzaju iluzja świata rzeczywistego, stworzona za pomocą metod teleinformatycznych. Ułatwia wymianę, gromadzenie i udostępnianie informacji za pośrednictwem komputerów oraz komunikację między człowiekiem i komputerem – najczęściej połączona za pomocą Internetu.

Często cyberprzestrzeń jest także określana jako nowego typu przestrzeń społeczna, w której spotykają się internauci (np. metaverse).

Współcześnie rozumiana cyberprzestrzeń to przestrzeń przetwarzania i wymiany informacji tworzona przez systemy teleinformatyczne, określone w art. 3 pkt 3 ustawy o informatyzacji działalności podmiotów, realizujących zadania publiczne wraz z powiązaniami pomiędzy nimi oraz relacjami z użytkownikami. Cyberprzestrzeń obejmuje zarówno fizyczne elementy infrastruktury, takie jak kable, routery, serwery, komputery, smartfony, itp., jak również  logiczne elementy, takie jak protokoły, adresy, kody, dane, aplikacje, usługi, itp. Cyberprzestrzeń jest dynamiczna, złożona i nieograniczona geograficznie; jest również miejscem interakcji społecznych, gospodarczych, politycznych i kulturowych, które mają wpływ na rzeczywistość .

Cyberzagrożenia

Cyberzagrożenia to potencjalne lub rzeczywiste działania, które mogą spowodować naruszenie bezpieczeństwa lub funkcjonowania systemów teleinformatycznych, a tym samym zagrozić poufności, integralności, dostępności i autentyczności przetwarzanych danych lub związanych z nimi usług.

Mogą one mieć różne źródła, takie jak:

• ludzkie (np. hakerzy, cyberprzestępcy, cyberterroryści, cyberaktywiści),
• naturalne (np. katastrofy, awarie, błędy),
• techniczne (np. złośliwe oprogramowanie, luki, podatności),
• organizacyjne (np. brak polityk, procedur, szkoleń, świadomości).

Cyberzagrożenia mogą mieć również różne cele, takie jak:

• ekonomiczne (np. kradzież, szantaż, oszustwo, sabotaż),
• polityczne (np. szpiegostwo, propaganda, destabilizacja, manipulacja),
• ideologiczne (np. ekstremizm, terroryzm, nacjonalizm, religia),
• osobiste (np. zemsta, zazdrość, nuda, zabawa),
• inne (np. eksperymenty, badania, wyzwania).

Cyberataki

Cyberataki to celowe i nieuprawnione działania, które wykorzystują cyberzagrożenia w celu naruszenia bezpieczeństwa lub funkcjonowania systemów teleinformatycznych, a tym samym zaszkodzenia poufności, integralności, dostępności i autentyczności przetwarzanych danych lub związanych z nimi usług.

Cyberataki mogą mieć różne metody, takie jak:

• złośliwe oprogramowanie (np. wirusy, robaki, trojany, ransomware, spyware, adware, rootkity, backdoory, keyloggery, botnety),
• phishing (np. podszywanie się pod wiarygodne źródła, wysyłanie fałszywych wiadomości, linków, załączników, formularzy),
• DDoS (np. zalewanie systemów nadmierną ilością ruchu, zapytań, pakietów, aby spowodować ich niedostępność),
• Man-In-The-Middle (np. przechwytywanie, modyfikowanie lub podszywanie się pod komunikację pomiędzy dwoma stronami),
• brute force (np. siłowe próby ustalenia hasła, kodów, kluczy przez systematyczne testowanie wszystkich możliwych kombinacji),
• exploit (np. wykorzystywanie luk, podatności, błędów w oprogramowaniu lub systemach)
• inne (np. inżynieria społeczna, ataki fizyczne, ataki elektromagnetyczne) .

Cyberataki mogą mieć różne skutki, takie jak:

• utrata danych,
• uszkodzenie danych,
• kradzież danych,
• zmiana danych,
• zablokowanie danych,
• przerwanie usług,
• obniżenie jakości usług,
• zwiększenie kosztów usług,
• naruszenie prywatności,
• naruszenie reputacji,
• naruszenie zaufania,
• naruszenie praw,
• naruszenie bezpieczeństwa,
• naruszenie suwerenności.

Cyberbezpieczeństwo zatem to zespół działań, które mają na celu utrzymanie wysokiego, stabilnego poziomu bezpieczeństwa funkcjonowania systemu IT, a także zapobieganie, wykrywanie, reagowanie i naprawianie skutków cyberataków oraz innych cyberzagrożeń. Ma zadanie aktywnej ochrony użytkowników korzystających z sieci, jak również zabezpieczać dostęp do do plików, kont, systemów prywatnych i firmowych, a także pozostałych zasobów cyfrowych. Dzięki niemu nieautoryzowane korzystanie staje się niemożliwe – zasoby pozostają dostępne wyłącznie dla osób upoważnionych.

Dlaczego warto studiować cyberbezpieczeństwo?

Studia podyplomowe w zakresie cyberbezpieczeństwa oferują unikalną możliwość zdobycia specjalistycznej wiedzy i umiejętności, które są coraz bardziej poszukiwane na rynku pracy. Niniejszy artykuł przedstawia argumenty, dlaczego warto inwestować w edukację podyplomową w tej dziedzinie.

• Rosnące Zapotrzebowanie na Specjalistów w Dziedzinie Cyberbezpieczeństwa:

W dobie rosnących zagrożeń cybernetycznych, zapotrzebowanie na wykwalifikowanych specjalistów w dziedzinie cyberbezpieczeństwa szybko rośnie. Firmy i organizacje rządowe poszukują ekspertów, którzy mogą chronić ich systemy i dane przed cyberatakami. Studia podyplomowe w tej dziedzinie przygotowują do pracy w dynamicznym środowisku, zapewniając wiedzę o najnowszych zagrożeniach i technikach obrony.

• Szeroki Zakres Wiedzy i Umiejętności:

Programy studiów podyplomowych w zakresie cyberbezpieczeństwa  obejmują szeroki zakres tematów, od kryptografii i bezpieczeństwa sieciowego po zarządzanie ryzykiem i przepisy prawa dotyczące ochrony danych. Taka wszechstronna edukacja pozwala absolwentom zrozumieć kompleksowe aspekty cyberbezpieczeństwa i być przygotowanym na różnorodne wyzwania w tej dziedzinie.

• Rozwój Kariery i Potencjał Zarobkowy:

Specjaliści w dziedzinie cyberbezpieczeństwa są obecnie jednymi z najbardziej poszukiwanych na rynku pracy. Inwestycja w studia podyplomowe może otworzyć drzwi do awansów zawodowych i lepiej płatnych stanowisk. Z uwagi na deficyt specjalistów w tej branży, absolwenci mogą oczekiwać atrakcyjnych ofert pracy i stabilności zawodowej.

• Znaczenie Praktycznych Umiejętności:

Studia podyplomowe kładą nacisk na praktyczne umiejętności, umożliwiając studentom pracę z najnowszymi technologiami i narzędziami. To pozwala im nie tylko na teoretyczne zrozumienie zagadnień związanych z cyberbezpieczeństwem, ale także na rozwijanie praktycznych umiejętności niezbędnych w codziennej pracy.

• Sieciowanie i Możliwości Współpracy:

Uczestnictwo w programach podyplomowych daje możliwość nawiązywania kontaktów z profesjonalistami w branży, co może być cenne dla dalszego rozwoju zawodowego. Wiele programów oferuje też możliwości współpracy z firmami i organizacjami, co może prowadzić do przyszłych możliwości zatrudnienia lub współpracy.

• Przyszłość Cyberbezpieczeństwa:

Sektor cyberbezpieczeństwa jest jednym z najszybciej rozwijających się w branży IT. Zdobycie wykształcenia podyplomowego w tej dziedzinie pozwala na utrzymanie kroku z dynamicznym rozwojem technologii i zrozumienie przyszłych trendów i wyzwań.

Inwestycja w edukację podyplomową w dziedzinie cyberbezpieczeństwa jest strategicznym posunięciem, które może zaowocować zarówno w krótkim, jak i długim terminie. Z uwagi na rosnące zagrożenia cyfrowe i zapotrzebowanie na specjalistów, absolwenci tych programów mają szerokie możliwości kariery oraz mogą wnosić istotny wkład w ochronę cyfrowego świata.

Autor:

Tobiasz Gondzik

Oficer Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości. Z wykształcenia ekonomista, inżynier informatyki, absolwent studiów magisterskich na kierunku Bezpieczeństwo Wewnętrzne. W policji od 2003 roku. Początkowo w pionie prewencji, od 2008 r. funkcjonariusz operacyjny zwalczania Przestępczości Gospodarczej i Korupcyjnej, ze szczególną uwagą na rozwijającą się przestępczość internetową. Od 2015 r. wraz z wyodrębnieniem specjalistycznych komórek zwalczania cyberprzestępczości, funkcjonariusz wydziału dw. Z cyberprzestępczością KWP w Bydgoszczy – czynności rozpoznawcze i wykrywcze w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy z uwzględnieniem rozwijającego się rynku kryptowalut, naruszeń prawa własności intelektualnej oraz ataki internetowe. Szkoleniowiec w zakresie strzelectwa taktycznego. Od 2006 r. dydaktyk w zakresie cyberbezpieczeństwa oraz nowoczesnych technik internetowych Politechniki Bydgoskiej. Wykładowca studiów podyplomowych. Od 2022 r. trener z ramienia NASK prowadzący szkolenia indywidualne VIP w ww. zakresie. Doświadczony w prowadzeniu spraw związanych z atakami DDOS, MITM, Ransomware, oszustwami internetowymi. Prywatnie fan głębokich sieci neuronowych, techniki radiowej, kryptografii, technologii blockchain i nowoczesnych technologii internetowych.